Mieszkania treningowe lub wspomagane

Co to są mieszkania treningowe lub wspomagane?

Mieszkania treningowe lub wspomagane są formą pomocy społecznej, przygotowującą - pod opieką specjalistów - osoby tam przebywające do prowadzenia samodzielnego życia lub wspomagającą te osoby w codziennym funkcjonowaniu.

Prowadzenie i zapewnienie miejsc dla grupy docelowej określonej w art. 53 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej jest zadaniem własnym o charakterze obowiązkowym gminy oraz powiatu (podstawa prawna: art. 17 ust. 1 pkt 12 oraz art. 19 pkt 11 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej). Jednocześnie jednostki samorządu terytorialnego mogą zlecić prowadzenie tego zadania podmiotom określonym w art. 25 ww. ustawy.

Mieszkanie treningowe zapewnia usługi przygotowujące osoby w nim przebywające do prowadzenia samodzielnego życia. Usługa ma charakter okresowy i służy określonym kategoriom osób w osiągnięciu częściowej lub całkowitej samodzielności, m.in. poprzez trening samodzielności, poradnictwo, pracę socjalną lub inne usługi aktywnej integracji.

Mieszkanie wspomagane zapewnia usługi, które mogą stanowić alternatywę dla pobytu w palcówce o charakterze instytucjonalnym. Usługa ma charakter pobytu stałego lub okresowego (w przypadku potrzeby opieki w zastępstwie za opiekunów faktycznych). Służy osobom niesamodzielnym, w szczególności osobom starszym i osobom z niepełnosprawnościami.

 

Dla kogo przeznaczone są mieszkania treningowe lub wspomagane?

Mieszkania treningowe lub wspomagane oferują wsparcie osobom pełnoletnim, które ze względu na trudną sytuację życiową, wiek, niepełnosprawność lub chorobę potrzebują pomocy w funkcjonowaniu w codziennym życiu, ale nie wymagają usług w zakresie świadczonym przez jednostkę całodobowej opieki.

Mieszkania treningowe lub wspomagane przeznaczone są dla osób o różnym stopniu niesamodzielności, w szczególności dla osób z zaburzeniami psychicznymi, osób bezdomnych, osób opuszczających pieczę zastępczą, młodzieżowy ośrodek wychowawczy, zakład poprawczy, schronisko dla nieletnich, a także dla cudzoziemców, którzy uzyskali w RP status uchodźcy, ochronę uzupełniającą lub zezwolenie na pobyt czasowy.

W ramach działania 4.4. Programu "Za życiem" grupę docelową osób, które mogą być skierowane do mieszkań tworzonych w ramach tego Programu stanowią osoby posiadające orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności.

 

Na czym polega funkcjonowanie mieszkań treningowych lub wspomaganych w ramach Programu „Za życiem”?

Rozwój sieci mieszkań tworzonych w ramach działania 4.4. ma na celu zapewnienie opieki jak również powszechnego dostępu do podstawowych usług osobom niesamodzielnym, które potrzebują wsparcia. Powstałe mieszkania umożliwiają trening niezależnego życia, jak i jego realizację, tworząc warunki godnego i samodzielnego funkcjonowania osób z niepełnosprawnościami w swoim otoczeniu.

 

Jak skorzystać z tej formy wsparcia?

Kierowanie do mieszkań treningowych lub wspomaganych należy do kompetencji gminy lub powiatu (podmiotu kierującego), w zależności od podstawy i okoliczności udzielanego wsparcia. Objęcie pomocą w formie pobytu w mieszkaniu treningowym lub wspomaganym jest poprzedzone zawarciem kontraktu mieszkaniowego (swoistego rodzaju ustaleń) między podmiotem kierującym do tej formy wsparcia, podmiotem prowadzącym mieszkanie oraz osobą ubiegającą się o pobyt w mieszkaniu treningowym lub wspomaganym (lub jej przedstawicielem ustawowym – gdy osoba ta nie ma zdolności do czynności prawnych). Przyznanie wsparcia następuje w drodze decyzji administracyjnej.

 

Czym jest pobyt w mieszkaniu treningowym lub wspomaganym?

Pobyt w mieszkaniu treningowym lub wspomaganym stanowi jedno ze świadczeń niepieniężnych dostępnych w ramach systemu pomocy społecznej. Placówki te wypełniają lukę między całodobową opieką instytucjonalną a opieką środowiskową, dzięki czemu system wsparcia i opieki można postrzegać jako kontinuum organizacyjne oferujące lepsze dopasowanie usług do potrzeb osób niesamodzielnych.

 

Jak długo można korzystać z pobytu w mieszkaniu treningowym lub wspomaganym?

Co do zasady, pobyt w ww. mieszkaniach jest czasowy i nie stanowi zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych osób i rodzin. Jednak w stosunku do osób niepełnosprawnych czy też niesamodzielnych, a także w szczególnie uzasadnionych przypadkach wobec innych osób, może być wydana decyzja kierująca, która umożliwia pobyt w mieszkaniu wspomaganym na czas nieokreślony.

 

Czy pobyt w mieszkaniu treningowym lub wspomaganym jest płatny?

Korzystanie z usług w mieszkaniu treningowym lub wspomaganym jest odpłatne. Zgodnie z art. 97 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej opłatę za pobyt w ww. mieszkaniach ustala podmiot kierujący w uzgodnieniu z osobą kierowaną, uwzględniając przyznany zakres usług. Ustalenie opłaty musi uwzględniać warunki pobytu, w szczególności zakres przyznanych usług.

 

Na czym polega wsparcie w mieszkaniu treningowym lub wspomaganym?

W mieszkaniach treningowych lub wspomaganych oferowane są usługi, które obejmują:

• usługi bytowe w postaci miejsca całodobowego pobytu
• pracę socjalną, o której mowa w art. 6 pkt 12 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej.

W ramach minimalnego standardu usług świadczonych w mieszkaniu treningowym zapewnia się usługi polegające na nauce rozwijania lub utrwalania umiejętności praktycznych, służących prowadzeniu niezależnego życia, w zakresie:

• samoobsługi;
• zaspokajania codziennych potrzeb życiowych, w tym przygotowywania posiłków;
• efektywnego zarządzania czasem;
• efektywnego zarządzania finansami;
• prowadzenia gospodarstwa domowego;
• załatwiania spraw urzędowych;
• utrzymywania więzi rodzinnych;
• rozwiązywania konfliktów interpersonalnych i rozwijania autonomii decyzyjnej;
• uczestniczenia w życiu społeczności lokalnej;
• poszukiwania pracy oraz utrzymania zatrudnienia.

W ramach minimalnego standardu usług świadczonych w mieszkaniu wspomaganym zapewnia się usługi obejmujące pomoc:

1) osobom niepełnosprawnym, osobom w podeszłym wieku lub przewlekle chorym w wykonywaniu czynności niezbędnych w codziennym funkcjonowaniu dotyczących:

• przemieszczania się,
• utrzymania higieny osobistej,
• ubierania się,
• prania i sprzątania,
• zakupów i przygotowywania posiłków,
• załatwiania spraw osobistych i urzędowych;

2) osobom korzystającym ze wsparcia w mieszkaniu wspomaganym w wykonywaniu czynności niezbędnych w codziennym funkcjonowaniu dotyczących:

• zaspokojenia codziennych potrzeb życiowych,
• efektywnego zarządzania czasem,
• prowadzenia gospodarstwa domowego,
• podjęcia i utrzymania zatrudnienia, w przypadku gdy osoba korzystająca ze wsparcia jest zdolna do wykonywania pracy;

3) w realizacji kontaktów społecznych przez umożliwienie osobom korzystającym ze wsparcia w mieszkaniu wspomaganym:

• utrzymywania więzi rodzinnych,
• uczestnictwa w życiu społeczności lokalnej,
• rozwiązywania konfliktów interpersonalnych i rozwijania autonomii decyzyjnej.

 

Podstawa prawna: 

Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej

Rozporządzenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 30 października 2023 r. w sprawie mieszkań treningowych i wspomaganych